HOE WERKT HET? 3D UITGELEGD J In het echte leven kunnen we zien of voorwerpen dichtbij of verder weg staan. Alles wat je om je heen ziet, is in drie dimensies (hoogte, breedte en diepte), behalve op tv. Ook dat trucje hebben de fabrikanten nu onder de knie. e kunt er niet meer omheen: 3D op televisie is net zo normaal als Teletekst. Misschien staat er bij jou in de woonkamer ook al een prachtige 3D-tv te blinken. Een modern verschijnsel dat stiekem al vele jaren bestaat. Al in de negentiende eeuw hadden we door hoe het werkte. Door de afstand van ongeveer zes centimeter tussen onze ogen hebben we twee van elkaar verschillende gezichtspunten. Ons brein combineert de twee waargenomen beelden tot één, waardoor we diepte ervaren. ‘Stereoscopisch kijken’ heet dat, en we gebruiken hetzelfde trucje om foto’s, games en fi lms in 3D te ervaren. Eén van de eerste apparaten die het effect repliceerde, was de stereograaf. Het apparaat zag eruit als een soort verrekijker waarin voor ieder oog hetzelfde plaatje vanuit een iets ander standpunt getoond werd. Het effect was dat de plaatjes diepte kregen. Misschien heb je vroeger zelf ook wel een stereograaf gehad in de vorm van een ViewMaster, een kijker waar je ronde schijven met afbeeldingen van tekenfi lmfi guren of fi lms in deed. Supersnel afwisselen Ook moderne televisies maken gebruik van stereoscopie. De moeilijkheid daarbij is alleen dat een televisie één scherm heeft en niet, zoals bijvoorbeeld die ouderwetse ViewMaster, voor ieder oog een ander schermpje heeft. Je toestel lost dat op door de twee beelden met de verspringende standpunten supersnel af te wisselen. Dat ziet er op het eerste gezicht vreselijk uit. Pas met een speciale bril wordt het effect duidelijk. In de huidige generatie televisies zijn daar twee onderscheidende methodes voor: Active Shutter 3D en polarisatie. Op twee manieren Bij Active Shutter 3D wordt het beeld dat bestemd is voor je linkeroog getoond, terwijl de bril het zicht van je rechteroog blokkeert. Vervolgens toont de televisie het beeld voor je rechteroog en blokkeert de bril je linkeroog. Dat proces herhaalt zich constant en in een tempo dat voor jou niet waarneembaar is. Het resultaat is dat je hersenen van die twee afwisselende beelden één 3D-beeld maakt. De actieve brillen bij dit systeem zijn vaak wat dikker en hebben een batterij nodig om te werken. Een andere manier om een 3D-effect te realiseren, is polarisatie. Ook hierbij zendt je televisie twee verschillende beelden snel na elkaar uit. De glazen in de gepolariseerde bril fi lteren lichtgolven uit die in bepaalde hoeken geprojecteerd worden. Iedere lens laat alleen licht door dat voor die lens gepolariseerd is. Zo ziet je linkeroog één helft van de getoonde beelden op de televisie en je rechteroog de andere helft. Samen levert dat een 3D-beeld op. De brillen voor dit systeem zijn licht en goedkoop. De brillen doen verder niks en worden daarom ‘passief’ genoemd. De toekomst is brilloos Ondertussen wordt er gewerkt aan een systeem zonder brillen. banden-concurrent.nl/">autostereoscopie heet dat. Bij dat systeem zit er een fi lter over het scherm, een parallax-barrière, die het zicht van je ogen uit verschillende hoeken blokkeert en doorlaat. Momenteel vind je dit scherm op bijvoorbeeld de Nintendo 3DS en enkele smartphones met 3D-scherm. Wat dit systeem er vooralsnog van weerhoudt om op grote schaal in televisies gebruikt te worden, is dat het slechts vanuit enkele hoeken optimaal beeld geeft. Niet handig als je met een woonkamer vol vrienden de nieuwste 3D-fi lm wilt bekijken. Maar er wordt hard gewerkt aan een oplossing, zodat jouw 3D-televisietoekomst brilloos is. Echt of nep Sinds ‘Avatar’ is 3D het toverwoord dat bioscoopkassa’s doet rinkelen. De meningen over de technologie zijn echter verdeeld: de één vindt het een goedkoop trucje om extra geld voor een bioscoopticket te vragen, de ander vindt het werkelijk een extra dimensie aan een fi lm toevoegen. In welk kamp jij ook zit, het is goed om weten dat er twee verschillende manieren worden gebruikt om een 3D-fi lm te maken. Bij de eerste, en volgens velen de beste manier wordt de fi lm daadwerkelijk in 3D opgenomen - zoals bij ‘Avatar’. Regisseur James Cameron gebruikte bij deze fi lm een camerabody waarin twee HD-camera’s zaten. Net als twee ogen creëert dit een realistisch diepteeffect. Bij de andere werkwijze, die je bijvoorbeeld in ‘The Avengers’ ziet, wordt de fi lm in postproductie aangepast voor 3D. Dit is goedkoper, maar critici zijn er geen fan van. Sommigen vinden het een bordkartonnen effect opleveren. Checken of een fi lm echt in 3D gemaakt is? Kijk dan op de website Realorfake3d.com. ◾ De gouden jaren van 3D Een kartonnen brilletje met een rood en een blauw glas, het was voor velen de eerste kennismaking met 3D. Dat was dan ook de standaard in de jaren vijftig, zeg maar de gouden jaren van 3D. Lang duurden die succesperiode niet; enkele kwaaltjes waren daar de oorzaak van. 3D-fi lms moesten worden afgespeeld vanaf twee verschillende fi lmspoelen. Deze moesten exact gelijk lopen, anders klopte er niks meer van het beeld. Je had twee projectoren en twee fi lmoperateurs nodig die exact synchroon werkten. Als de twee fi lmrollen niet meer perfect gelijk liepen, leverde dat een niet te bekijken fi lm op die de bezoekers stevige hoofdpijn bezorgde. Hierdoor was 3D maar een kort leven beschoren in de bioscoopzalen. Tot enkele jaren geleden natuurlijk. 3D-feitjes • De eerste fi lm in 3D dateert uit 1922: het betreft de stomme fi lm ‘The Power of Love’. • De stereoscoop werd in 1838 uitgevonden door Sir Charles Wheatstone. • ‘Avatar’ is met een opbrengst van bijna drie miljard dollar de winstgevendste 3D-fi lm ooit. • De winstgevendste 3D-fi lm vóór Avatar? De softpornofi lm ‘The Stewardesses’ uit 1969 bracht omgerekend zo’n 114 miljoen dollar in het laatje. 68 Pagina 67
Pagina 69Interactieve web brochure, deze vaktijdschrift of gebruiksaanwijzing is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het digitaal bladerbaar maken van digi archief.
Mediazine December 2012 Lees publicatie 5Home